.jpg)
αεροπορικά ταξίδια στη Μαλαισία, στο Ισραήλ και αναρίθμητες άλλες χώρες του κόσμου.
Στην Ελλάδα βρέθηκε για πρώτη φορά, προκειμένου να συμμετάσχει στο συνέδριο «Ανοιχτό Σχολείο Η Εκπαίδευση στην Κοινωνία της Πληροφορίας» του Ιδρύματος Μελετών Λαμπράκη στην Κρήτη, όπου πραγματοποίησε την επίσημη εναρκτήρια ομιλία.
Ο καθηγητής Σουόρτς δεν είναι μόνο ταξιδιώτης του κόσμου αλλά και της σκέψης, πράγμα που καθίσταται φανερό από μια συνομιλία μαζί του. «Πριν από τριάντα χρόνια» λέει «αναπτύξαμε μαζί με κάποιους συναδέλφους προγράμματα, χάρη στα οποία οι υπολογιστές μπορούσαν να παράγουν κινούμενες εικόνες. Τα φαινόμενα με τα οποία καταπιάνεται η φυσική τον 20ό αιώνα είτε διαδραματίζονται σε μικροκλίμακα είτε εξελίσσονται με τέτοια ταχύτητα που είναι αδύνατον να τα συλλάβουν οι ανθρώπινες αισθήσεις. Ομως οι υπολογιστές μάς έδιναν τα δυνατότητα να μεταβάλουμε την κλίμακα του χώρου και του χρόνου, να τα καταστήσουμε ορατά και έτσι να επεκτείνουμε τις ανθρώπινες αισθήσεις».
* Δημιουργικότερη εμπειρία
Ομολογουμένως ο υπολογιστής κατέχει κεντρική θέση στο ερευνητικό ενδιαφέρον του καθηγητή Σουόρτς για την εκπαίδευση. Στη διάλεξή του προς τους συνέδρους εξέθεσε με συντομία και σαφήνεια τους τρόπους με τους οποίους η πληροφορική μπορεί να αλλάξει ριζικά τον τρόπο διδασκαλίας των μαθηματικών, των επιστημών, των τεχνών και της γλώσσας στο σχολείο. Ο υπολογιστής μάς δίνει τη δυνατότητα, να γράφουμε, να ξαναγράφουμε και να σχεδιάζουμε χωρίς κόστος παρέχοντάς μας την ευκαιρία να πειραματιστούμε με τα αντικείμενα γνώσης. Ο υπολογιστής αλλάζει την προσέγγιση της επίλυσης μιας εξίσωσης, τη διδασκαλία της ιστορίας της μουσικής ή το γράψιμο ενός κειμένου, καθιστώντας τελικά τη μάθηση εμπειρία δημιουργικότερη. Παρ' όλα αυτά, ο καθηγητής Σουόρτς παραδέχεται ότι, προς το παρόν τουλάχιστον, «ο υπολογιστής μας έχει δώσει τη δυνατότητα να κάνουμε με ταχύτερο και αποτελεσματικότερο τρόπο πράγματα που κάναμε εδώ και αιώνες». Κοντολογίς, η διαφορά έγκειται στην παραγωγικότητα δεν είναι ποιοτική. «Ενας λογιστικός πίνακας, ένα κείμενο και η επεξεργασία του, μια βάση δεδομένων» λέει «δεν αποτελούν νεωτερισμούς».
Οι αλλαγές βεβαίως είναι ήδη σημαντικές και επιβάλλουν τροποποιήσεις στη διδασκαλία αλλά και στον μηχανισμό των εξετάσεων και κυρίως τη δυνατότητα να οδηγηθούμε προς ουσιαστικότερα ερωτήματα: «Οταν φοράς ρολόι δεν χρειάζεται να κοιτάζεις τον ουρανό για να δεις τι ώρα είναι» παρατήρησε στην ομιλία του. Εν τούτοις ο καθηγητής Σουόρτς παρατηρεί την επανάσταση της πληροφορικής και τις συνέπειές της για την εκπαίδευση με μάτι κριτικό, αρχίζοντας από τα δίκτυα. «Το World Wide Web είναι χρήσιμο για τη δημοσιοποίηση και τη διάδοση πληροφορίας, είναι όμως παντελώς στερημένο από φίλτρα επιλογής σαν ένα χαώδες αρχείο που μεγαλώνει πολύ γρήγορα. Για να το αξιοποιήσουμε θα πρέπει να του επιβάλουμε δομή». Αντιστοίχως, η πρόσβαση σε μεγάλο όγκο δεδομένων δεν επιφέρει υποχρεωτικά ποιοτικές αλλαγές στο σχολείο: «Το να έχει ένας μαθητής ηλεκτρονική πρόσβαση στη Βιβλιοθήκη του Βρετανικού Μουσείου δεν σημαίνει ότι υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να τη χρησιμοποιήσει από το να επισκεφθεί τη δημοτική βιβλιοθήκη στο χωριό του».
Τι γίνεται όταν ο δάσκαλος δεν είναι πλέον αυτός που διδάσκει τι είναι σωστό και τι λάθος, καθώς οι μαθητές έχουν εναλλακτικές πηγές γνώσεις; «Οι σχέσεις εξουσίας στην τάξη αλλάζουν» παραδέχεται ο κ. Σουόρτς. Τα δίκτυα υπονομεύουν ακόμη και τα εγχειρίδια διδασκαλίας που επιλέγονται από τα υπουργεία Παιδείας κάθε χώρας. «Δεν είναι βέβαιο πως οι αρμόδιες αρχές το θέλουν αυτό» παρατηρεί χαμογελώντας ο συνομιλητής μας. Κοντολογίς, η ταχύτατη εξέλιξη της πληροφορικής και μαζί της κοινωνίας ασκεί πίεση στο σχολείο.
* Οικουμενική αξία
Πολυταξιδεμένος και εμβριθής, ο καθηγητής Σουόρτς εκτιμά ότι «η συζήτηση για τα θέματα της παιδείας δεν διαφέρει από χώρα σε χώρα» και φαίνεται να έχει οικουμενική αξία. «Στο κάτω κάτω της γραφής η εκπαίδευση συνίσταται σε ό,τι συμβαίνει στις χιλιάδες αίθουσες διδασκαλίας κάθε χώρας, και τα διδακτικά αντικείμενα (τα μαθηματικά, η φυσική, η γλώσσα) δεν διαφέρουν ουσιαστικά στις σχολικές τάξεις των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ισπανίας, της Αυστραλίας ή της Ελλάδας». Σε όλες τις χώρες η συζήτηση για τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις εμπλέκει περισσότερες ομάδες: μαθητές, εκπαιδευτικούς, την πανεπιστημιακή κοινότητα εν γένει, και τους εργοδότες. Καθένας έχει διαφορετικές επιδιώξεις: οι εργοδότες λόγου χάρη «ενδιαφέρονται οι μαθητές και οι φοιτητές να λαμβάνουν τέτοια εκπαίδευση ώστε να είναι έτοιμοι να εργαστούν και η προετοιμασία τους ως νέων εργαζομένων να στοιχίζει λιγότερο στις επιχειρήσεις».
Παρ' όλες τις συζητήσεις όμως οι πραγματικά ενδιαφερόμενοι για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση είναι λίγοι το μεγαλύτερο μέρος του κοινού εμφανίζεται απρόθυμο και εχθρικό. «Οταν ζητάς αλλαγές στην εκπαίδευση, λες ουσιαστικά στους πολίτες ότι η μόρφωση που έλαβαν οι ίδιοι δεν ήταν ικανοποιητική και σε κανέναν δεν αρέσει να ακούει κάτι τέτοιο». Τελικά ο καθηγητής Σουόρτς δεν είναι ούτε αισιόδοξος ούτε απαισιόδοξος για το μέλλον. Η εκπαίδευση λέει συμβάλλει στην προαγωγή της προσωπικότητας των διδασκομένων, στην προετοιμασία τους για τον κόσμο της εργασίας τέλος, στη διάδοση των αξιών μιας κοινωνίας. Η ισορροπία ανάμεσα στους τρεις στόχους είναι απαραίτητη και ο ίδιος παραμένει ένας «ενθουσιώδης σκεπτικιστής».